Zonguldak, Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Karadeniz’e batı ve kuzeyden kıyısı olan bir ildir. 3.309 km²lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının binde altısını kaplar. Karadeniz kıyılarından başlayan il toprakları, kuzeyden Karadeniz, kuzeydoğudan Bartın, doğudan Karabük, güneyden Bolu, batıda Düzce illeriyle çevrilidir.
Zonguldak ili çok engebeli bir arazi yapısına sahip olup; il alanının % 56’sı dağlarla, % 31’i platolarla ve % 13’ü ovalarla kaplıdır. Akarsu vadileriyle yer yer derin bir biçimde parçalanmış olan il toprakları orta yükseklikteki dağlık alanlardan oluşur. Bol yağışlı bir iklime sahip olan Zonguldak, yerüstü su kaynakları bakımından oldukça zengindir. İlde Filyos Çayı dışında büyük akarsu olmamakla birlikte, çok sayıda küçük akarsu vardır. Dağlar kıyıya paralel üç sıra oluşturduğundan kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım güçleşir. Kıyıya yakın yükseltilerin oluşturduğu dağ sırasının altında zengin taşkömürü yatakları vardır.
Zonguldak ili ılıman Karadeniz ikliminin etkisi altındadır. Her mevsimi yağışlı ve ılık olan Zonguldak’ta kurak mevsime rastlanılmamaktadır. En fazla yağış sonbahar ve kış mevsimlerinde görülmektedir. İlde mevsimler ve gece-gündüz arasında önemli bir sıcaklık farkı bulunmamaktadır. Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe, iklim biraz daha sertleşir. Yıllık ortalama sıcaklıklarda il genelinde önemli bir farklılaşma yoktur.
İl topraklarının % 52’si ormanlık alan olup, bunun % 88’i koru, % 12’si baltalık orman niteliğindedir. Ülkemiz ormanları içerisinde zengin bir tür çeşitliliği ile doğal arboretum (ağaç parkı) konumunda olan yöre ormanlarında kayın, meşe, gürgen, kestane, çınar, ıhlamur ve kızılağaç başta olmak üzere % 70’i yapraklı; gürgen, karaçam, sarıçam, kızılçam ve sahil çamı türleriyle % 30’u iğne yapraklı ormanlardır.
ULAŞIM
Bölge genelinde olduğu gibi Zonguldak ilinde de ulaşım altyapısının kara yolu ağırlıklı olduğu görülmektedir. Zonguldak ilinde demiryolu ağının ve bölgedeki tek havalimanının bulunması bölgedeki diğer illere oranla kenti daha cazip kılmaktadır.
KARAYOLU
İl merkezi ülke genelindeki ana karayolu bağlantıları üzerinde olmamasına rağmen, Türkiye’nin en önemli kara bağlantısı olan Ankara-İstanbul otoyoluna kent merkezinin uzaklığı 110 km’dir. Zonguldak’ın karayolu ile Ankara’ya mesafesi 250 km, İstanbul’a mesafesi ise 350 km’dir.
Zonguldak Yol Ağı Durumu (km)
Otoyol
Devlet yolu
İl Yolu
Toplam
-
197
235
432
Yolların 130 km’si bölünmüş yoldur.
Zonguldak şehir merkezinden geçen şehirlerarası yolun yeni bir aks ile şehir dışına çıkarılması, bölge il ve ilçeleri arasındaki ulaşımın iyileştirilerek günün şartlarına uygun hale getirilmesi ve diğer ulaşım alternatiflerine bağlantılarının yapılması için gerekli çalışmalar başlatılmıştır.
Zonguldak- Alaplı, Zonguldak- Yeniçağa arasındaki kesimlerde bölümüş yol ve karayolu iyileştirme çalışmaları son hızla devam etmektedir.
DEMİRYOLU
İl sınırları içinde demiryolu ağı uzunluğu 136 km’dir.
Demiryolu bölgede Zonguldak-Karabük-Çankırı-Irmak arasında tek hat olarak mevcuttur. "Kömür Hattı" olarak da bilinen hat IPA kapsamında AB fonları da kullanılarak yenilenmektedir. Söz konusu proje ulaşım konusunda Türkiye'nin en büyük yatırımlarından biridir. Projeyle, 415 kilometrelik hat AB standartlarına uygun hale getirilmek üzere modernize edilmektedir. IPA kapsamında yenilenen hattın modernizasyonuyla işletme güvenliğinin artırılması, seyahat süresinin kısaltılması hedeflenmektedir.
Bölgemiz için ciddi önem arz eden ERDEMİR’in ulusal demiryolu hattına bağlanmasını temin etmek üzere ‘’ERDEMİR ve ZONGULDAK Limanları Arası Tren Ferisi Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Projesi ‘’ geliştirilmiştir.
Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğünce yapılan, Adapazarı-Karasu Limanı ve Ereğli-Bartın Limanı Bağlantı Hattı Demiryolu Projesinin gerçekleştirilmesine 2010 yılında başlanmıştır. 288 km uzunluğundaki bu proje ile ülkemizin en önemli demir-çelik üretim merkezlerinden birisini teşkil eden Ereğli Demir Çelik Fabrikası ve Karabük Demir Çelik Fabrikasının demir cevheri ve kömür üretim girdileri ile üretilen demir-çelik mamullerinin en ekonomik şekilde önemli sanayi üretim merkezi olan Kocaeli Bölgesine demiryolu bağlantısını sağlanacaktır.
DENİZYOLU
Zonguldak ilinin dağlık yapısı uzun yıllar tek ulaşım seçeneğinin deniz yolu olmasına yol açmıştır. Zonguldak ve Ereğli Limanlarında uzun yıllar yük taşımacılığı yanında yolcu taşımacılığı da yapılmıştır. Ancak zamanla karayolu ağının gelişmesi sonucu, özellikle yolcu taşımacılığının hemen hemen tamamı bu yöne kaymıştır. Limanlar yük taşımacılığındaki önemini günümüzde de sürdürmektedirler. Bölge denizyolu taşımacılığı açısından önemli bir potansiyele sahip olmakla birlikte yolcu taşımacılığı yok denecek kadar azdır.
Zonguldak ilinin Karadeniz sahil şeridi boyunca toplam 6 adet liman tesisi bulunmaktadır;
Zonguldak Limanları
Erdem Ereğli Çimento İskelesi
Erdemir Limanı
Kdz. Ereğli Belediye Bozhane İskelesi
Kdz Ereğli Tersane Bölgesi Techiz Limanı
Zonguldak Eren Limanı
TTK Zonguldak Limanı
Söz konusu tesisler içinde, 2009 yılı itibarıyla Türkiye’nin en fazla yük elleçlemiş ilk 20 limanı arasında Kdz. Ereğli Limanı 10.347.611 ton ile dokuzuncu sırada yer almıştır.
Karadeniz’in sahil şeridi boyunca yük elleçlemesi yapılan toplam 42 adet liman tesisi bulunmakta olup, bunların içerisinde 2009 yılında en fazla yük elleçlemesi yapılan ilk üç liman sırasıyla Erdemir Limanı, Yeşilyurt Demir Çekme Sanayi İskelesi ile Trabzon Limanıdır.
Bölgedeki limanların özellikleri ayrıntılarıyla şu şekildedir:
Erdem Ereğli Çimento İskelesi
Liman hizmet türü
Yük
Rıhtım uzunluğu (m)
120
Derinlik (m)
5
Gemi kabul kapasitesi (adet)
1
Liman kapasitesi
Kuru yük (ton)
50.000
Genel kargo (ton)
50.000
Depolama imkanları
Kapalı (ton/yıl)
30.000
Gümrüksüz alan (m2)
5.000
Gemilerden katı atık ve sıvı atık alım hizmeti var mı?
Evet
Yakıt ve su temin imkanları var mı?
Yakıt
Evet
Su
Evet
Gemi tamir-bakım imkanları var mı?
Evet
Gemi bekleme (laid-up) iskelesi/rıhtımı var mı?
Evet
Erdemir Limanı
Liman hizmet türü
Yük
Rıhtım uzunluğu (m)
Uzunluk
Derinlik
Rıhtım no:1 (Boşaltma Doku)
405
11
Rıhtım no: 2 (Genel Kargo)
200
14
Rıhtım no: 3 (Genel Kargo)
220
7,5
Rıhtım no: 4 (Ro-Ro platformu)
23
14
Rıhtım no: 5 (Ferry Gemisi Hidrolik Platformu)
3 adet demiryolu girişi
7
Gemi kabul kapasitesi (adet)
Rıhtım no:1 (Boşaltma Doku)
60.000 DWT
Rıhtım no: 2 (Genel Kargo)
60.000 DWT
Rıhtım no: 3 (Genel Kargo)
7.000 DWT
Rıhtım no: 4 (Ro-Ro platformu)
20.000 DWT
Rıhtım no: 5 (Ferry Gemisi Hidrolik Platformu)
10.000 DWT
Liman kapasitesi
Dökme kuru yük (ton)
8.000.000
Dökme sıvı yük (ton)
100.000
Genel kargo (ton)
4.000.000
Konteynır (TEU)
90.000
Ro-Ro (araç)
40.000
Depolama imkanları
Açık (ton/yıl)
1.000.000
Kapalı (ton/yıl)
500.000
Gümrüklü alan (m2)
236.000
Gümrüksüz alan (m2)
500.000
Tehlikeli, parlayıcı, patlayıcı kimyasal madde (ton/yıl)
140.000
Gemilerden katı ve sıvı atık alım hizmeti var mı?
Katı atık
Evet
Sıvı atık
Hayır
Yakıt ve su temin imkanları var mı?
Evet
Gemi tamir-bakım imkanları var mı?
Evet
Gemi bekleme (laid-up) iskelesi/rıhtımı var mı?
Hayır
Kdz. Ereğli Belediye Bozhane İskelesi
Liman hizmet türü
Yük
Yolcu
Rıhtım uzunluğu (m)
Uzunluk
Derinlik
Rıhtım no: 1
140
4
İskele no: 1a
78
4,7
İskele no: 1b
78
4,5
Gemi kabul kapasitesi (adet)
Rıhtım no: 1
1
İskele no: 1a
1
İskele no: 1b
1
Liman kapasitesi
Genel kargo (ton) 360.000
Depolama imkanları
Yok
Gemilerden katı ve sıvı atık alım hizmeti var mı?
Katı atık
Evet
Sıvı atık
Hayır
Yakıt ve su temin imkanları var mı?
Evet
Gemi tamir-bakım imkanları var mı?
Hayır
Gemi bekleme (laid-up) iskelesi/rıhtımı var mı?
Hayır
Zonguldak/Çatalağzı’nda, Eren Holding’in sahip olduğu termik santralde bölge kömürünün de kullanılacak olmasıyla birlikte ihtiyaç duyulan kömürün bölgeden karşılanamayacak olması nedeniyle, kömürün büyük bir bölümünün yurt dışından ithal edilme zorunluluğu bulunmaktadır. İhtiyaç duyulan kömürün Güney Afrika, Kolombiya, Brezilya gibi dünyanın çeşitli ülkelerinden deniz yoluyla getirilebilmesi için 200 milyon Amerikan doları tutarında yatırım yapılarak Zonguldak Eren Limanı inşa edilmiştir. Limanın 4 adet rıhtımı vardır;
Zonguldak Eren Limanı Rıhtımları ve Özellikleri
Rıhtım 1
Uzunluk (m)
300
Derinlik (m)
20
Tahliye kapasitesi (ton/saat)
1500
Rıhtım 2
Uzunluk (m)
250
Derinlik (m)
14
Tahliye kapasitesi (ton/saat)
750
Rıhtım 3
Uzunluk (m)
200
Derinlik (m)
12
Rıhtım 4
Uzunluk (m)
100
Derinlik (m)
10
TTK Zonguldak Limanı, Ukrayna limanlarına (Skadovsk, Evpotaria, Odessa) sefer yapan Ro-Ro gemileri için üç Ro-Ro gemisinin aynı anda yanaşabildiği bir adet Ro-Ro rıhtımı, genel kargo ve dökme yük gemilerinin yanaştığı iki adet rıhtım ve bir adet tren ferisi rıhtımı mevcuttur. Liman su derinliği 6 - 7,5 metredir. Liman, sahip olduğu rıhtımlar açısından incelendiğinde;
TTK Zonguldak Limanı Rıhtımları Özellikleri
Tren Ferisi Rıhtımı
Uzunluk (m)
200
Demiryolu bağlantısı
Var
Protokol
M/F Erdeniz gemisine tahsis edilmiştir
Kargo rıhtımı
Uzunluk (m)
215
Açık alan (m2)
10.000
Yükseklik (m) (deniz seviyesinden)
2
Yük özelliği
Dökme
Genel kargo
Demiryolu bağlantısı
Var
Kömür yükleme rıhtımı
Uzunluk (m)
510
Açık alan (m2)
30.000
Yükseklik (m) (deniz seviyesinden)
2
Yük özelliği
Dökme
Genel kargo
Demiryolu bağlantısı
Var
Ro-Ro rıhtımı
Uzunluk (m)
125
Açık alan (m2)
45.000
Yükseklik (m) (deniz seviyesinden)
2
Yük özelliği
Araç
Yolcu
Genel kargo
Demiryolu bağlantısı
Var
TTK Zonguldak Limanı şehir merkezinde yer almakta olup karayolu ve demiryolu bağlantısına sahiptir. Diğer merkezlere uzaklığı;
Ankara
268 km
İstanbul
331 km
Denizcilik Müsteşarlığı’nın 2010 yılı verilerine göre, Zonguldak limanlarında gerçekleştirilen toplam yükelleçleme miktarları;
Liman Adı
Miktar (Ton)
Erdem Ereğli Çimento İskelesi
44.463
Erdemir Limanı
9.901.557
Kdz. Ereğli Belediye Bozhane İskelesi
230.447
Kdz Ereğli Tersane Bölgesi Teçhiz Limanı
225
Zonguldak Eren Limanı
36.022
TTK Zonguldak Limanı
1.596.559
2011 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla ise;
Kdz. Ereğli limanlarında toplam 8.007.099 ton,
Zonguldak limanlarında toplam 3.521.393 ton elleçleme gerçekleştirilmiştir.
Çankırı Şabanözü ve Bolu OSB’leri Kdz. Ereğli Limanı’nı; Bolu Gerede, Bolu Yeniçağa, Çaycuma, Ankara Anadolu ve Başkent OSB’leri Zonguldak Limanı’nı kullanmaktadırlar.
Kdz. Ereğli ve Zonguldak liman başkanlıklarındaki gemi istatistikleri ele alındığında, toplam gemi sayısı ve toplam GRT’ler (brüt tonaj) aşağıdaki şekilde görülmektedir;
Liman Bşk.
Gemi Sayısı
Toplam GRT
Kdz. Ereğli
1275
7.201.037
Zonguldak
723
2.864.229
2011 yılı Ro-Ro Araç istatistiklerine göre, Zonguldak-Ukrayna hattında 8.127 gelen, 8384 giden olmak üzere toplam 16.511 araç taşıması gerçekleşmiştir.
Zonguldak için hatta ülkemiz için büyük önem taşıyan Filyos Limanı Projesi, cevher, konteyner, akaryakıt gibi çeşitli yük türlerine hizmet verecek olup , bölgenin ihtiyacını karşılayabilecek yeterli (en az 25 milyon ton/yıl) büyüklüktedir.
DLH Genel Müdürlüğü 2011 yılı yatırım programında yer alan Karadeniz Ereğli Tersaneler Bölgesi Mendirek ve Tersane Limanı Yapımı projesi 2006 yılında başlanmıştır.
HAVAYOLU
Zonguldak’ın Çaycuma ilçesinde bulunan Saltukova Havaalanı’nda uçuşlar 2007 yılında başlatılmıştır. Dış hatlarda Almanya (Düsseldorf ve Dortmund), iç hatlarda İstanbul ve Trabzon şehirlerine uçuşlar gerçekleştirilmektedir. İlerleyen yıllarda artan talep doğrultusunda ilave pist, tesisi ve güzergah oluşturma çalışmaları devam edecektir. Havaalanı 500.000 yolcu/yıl kapasiteli olup; işleticisi Zonguldak Özel Sivil Havacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş.’dir.
